Çocuklarda beyin felci (Serebral Palsi) neden olur?

Anne karnındaki bebekte ve ya doğar doğmaz henüz gelişmemiş olan beyinde meydana gelen bir hasar ya da gelişimsel bozulma sonucu ortaya çıkmaktadır.

Ne zaman serebral palsiden (SP) şüphelenilir?

Genellikle çocuklarda gelişimsel gecikme, güçsüzlük, anormal kas gerginliği ya da yürüme bozukluğu olması durumunda SP’den şüphelenilir ve daha ileri incelemeyle tanı koyulur. Örneğin 2 yaşına geldiği halde yürüyemeyen bir çocuğun mutlaka bir hekim tarafından değerlendirilmesi gerekir.

SP’li çocuklarda hareketle ilgili ne gibi bulgular olur?

Hipotonik bebek denilen gevşek çocuklarda boyun ve gövde kaslarının zayıf olmasından dolayı oturamama, otursa bile kurbağa pozisyonunda oturma beklenirken spastik çocuklarda anormal kas gerginlikleri olmaktadır. Bunların bir kısmında hem kollar hem bacaklarda güçsüzlük ve spastisite olurken bir kısmında bedenin sadece bir yanında ya da her iki bacakta olmaktadır. Tutulan beden bölgesine göre farklı tablolar ortaya çıkabilir. Bazı SP’li çocuklarda ise bunların hiç biri olmayıp distoni, kore ve atetoz gibi başka tip anormal hareketlerle kas tonusunda değişkenlik ya da dalgalanmalar görülebilir.

SP’li çocuklarda hareket bozuklukları dışında neler görülebilir?

Sara nöbetleri, şaşılık ve körlük gibi göz problemleri, yutma ve konuşma bozuklukları, sağırlık, öğrenme ve dikkat sorunları, otizm ve açıklanamayan ağrılar görülebilir.

SP’li çocuklardaki bulgular çocuk büyüdükçe ilerler mi?

Bu çocuklarda beyindeki hasar değişmez ve hastalık ilerleyici değildir. Ancak çocuk büyüdükçe yeterli rehabilitasyon yapılmazsa ek problemler gelişebilir. Örneğin parmak ucunda yürüyen bir çocukta her hangi bir müdahale yapılmazsa ayak bileği eklemleri geri dönüşümsüz olarak bozulabilir, bu da yürüyüşün daha da kötüleşmesine sık düşmelere ve ameliyatsız düzelememesi ile sonuçlanabilir. Benzer şekilde bacak içlerindeki kasılmalar nedeniyle büyümekte olan bir çocukta kalça çıkıkları gelişebilir. Bütün bu sekonder dediğimiz ek problemlerin gelişmemesi için çocuğun erken dönemlerden itibaren bu konuda deneyimli hekimler tarafından izlenmesi ve takibi gerekmektedir.

Bebeğimin gelişiminin geri olduğunu düşünüyorum, ne yapmalıyım?

Öncelikle bir çocuk hastalıkları uzmanının çocuğu görmesi nörolojik muayenesinin yapılması gerekmektedir. Çocuk uzmanının gerekli gördüğü takdirde çocuk nöroloji hekimi, fizik tedavi rehabilitasyon uzmanı ve çocuk ortopedistinin de görmesi uygun olacaktır.

Çocuğuma SP tanısı kondu, haftanın 2 günü özel eğitim ve rehabilitasyon merkezine gidiyoruz, bu tedavi yeterli midir?

Hayır, yeterli değildir. Çocuğun mutlaka yukarıda da bahsedilen çocuk nöroloji hekimi, fizik tedavi rehabilitasyon uzmanı, çocuk ortopedistinin ve çocuk psikolog ya da psikiyatrisinin de takibinde olması gerekir. Çocuk nöroloji uzmanı, çocuğun nöbetlerini, ilaçlarını, beslenmesini ve ek hastalığı varsa onları kontrol altına alacaktır. Fizik tedavi rehabilitasyon uzmanı çocuğun gelişimsel durumuna göre ihtiyaçlarına yönelik rehabilitasyon programı oluşturacak, çocuğun cihaz yada botulinum toksin ihtiyacı olup olmadığına karar verecek, eklemlerin korunması ve kasların güçlendirilmesi için en uygun egzersizleri belirleyecektir. Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanının gerekli görmesi durumunda çocuk ortopedist tarafından da değerlendirilmelidir ancak unutulmamalıdır ki bir çok ameliyat 6 yaştan önce yapılmamaktadır. Bunlara ek olarak bu çocukların mutlaka çocuk psikolog ya da psikiyatrisi tarafından değerlendirilmesi, çocukta öğrenme problemi, dikkat sorunları ve otizm varsa t5edavisinin planlanması gerekmektedir.

Kaynaklar

1. Noelle G Moreau, Amy Winter Bodkin, Kristie Bjornson, Amy Hobbs, Mallary Soileau, Kay Lahasky. Effectiveness of Rehabilitation Interventions to Improve Gait Speed in Children With Cerebral Palsy: Systematic Review and Meta-analysis. Phys Ther2016 Dec;96(12):1938-1954.
2. Sarah Reedman, Roslyn N Boyd, Leanne Sakzewski.^.The efficacy of interventions to increase physical activity participation of children with cerebral palsy: a systematic review and meta-analysis. Dev Med Child Neurol. 2017 Oct;59(10):1011-1018.
3. Mahmudov V, Gunay H, Kucuk L, Coskunol E, Funda Calis Atamaz. Comparison of Single Event vs Multiple Event Soft Tissue Surgeries in The Lower Extremities With Cerebral Palsy. J Orthopaedics 12:171-175 (2015)
4. Çelik, S., F. Atamaz Çalış, B. Durmaz, “Türk Toplumunda Serebral Palsili Ergenlerde CP-QOL Teen Ölçeğinin Geçerlilik-Güvenilirlik Çalışması”, 24. Ulusal Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Kongresi, P-359, Antalya, 2013.